تحلیل سفرهای سعدی

سعـدی شاعـر ، نـویسنده و ادیبـی است که حجمِ عظیمی از شرح ، تفسیر ، ترجمه ، روایت ، ارجاع ، تقلید و نقلِ قول را در ادبیات فارسی و تعاملات ادبی بین المللی به خود اختـصاص داده اسـت و این بدان معنی است که گوشه گوشه ی آثار سعدی از سوی آشنا و بیگانه مورد بررسی قرار می گیرد. سعدی شیرازی فقط مردی از شیراز نیست و جای پای او در حجاز، کیش ، بصره ، بغداد، دیاربکر، حلب ، دمشق ، مغرب ، طرابلس ، مصر تا کاشغر و سند و خوارزم و بلخ و بامیان دیده می شود. بدین ترتیب سعدی به همراه ناصر خسرو دو شاعر بزرگ سفر کرده ی دوران تمدّن اسلامی هستند . با این تفاوت که ناصر خسرو ، وقایع سفر خود را در سفرنامه ای متقن ، واضح و معمول نگاشته است . امّا داستان سعدی و سفرهایش به گونه ی دیگری نوشته شده است . داستان های کوتاه و نثر مسجّع در گلستان و داستان هایی به نظم در بوستان که عمدتاً حکایت نام دارد. سعدی در 6 باب از 8 باب گلستان و 6 باب از 10 باب بوستان به صورت صریحی به سفرهایش اشاره دارد و این سفرها در گلستان به ترتیب 1 حکایـت سفر در باب اول ، 6 حکایت سفـر در باب دوم ، 4 حـکایت سفـر در بـاب سوم ، 2 حکایـت سفـر در باب پنجـم ، 2 حکایت سفر در باب ششم و 3 حکایت سفر در باب هفتم و در بوستان 1 حکایت سفر در باب دوم ، 1 حکایت سفر در باب سوم ، 1 حکایت سفـر در بـاب ششـم ، 1 حکایت سفر در باب هفتم ، 1 حکایت سفر در باب هشتم و 3 حکایت سفر در باب نهـم اسـت. پـایـان نـامـه ی حـاضر بر آن است که به سفرهای سعدی به عنوان یکی از زیباترین و در عین حال پرمعناترین داستان های سفر بپردازد. در این بیان کم و بیش از ریاضیات و کامپیوتر کمک گرفته شده است و هم چنین متون ادبی به ویژه خود گلستان و بوستان مورد بررسی قرار گرفته اند تا این تفاوت و شاید این یگانگی سفرهای سعدی به درستی به تصویر کشیده شوند . در نهایت با تهیّه ی یک ماتریس 11در 27 شهرها ، مکان ها ، مواضع ، کشور قدیم و جدید، اشخاص ، شخصیّت ها ، موضوعات ، ابواب ، نکات و کلمات و عبارات کلیدی به عنوان اعضای این ماتریس بیانگر تمام آن مطالبی است که شیخ اجل به ظرافت در هم آمیخته و ما با استفاده از منطق و ریاضی از هم تفکیک کرده ایم . تا چه قبول افتد و چه در نظر آید. کلید واژه : سعدی – سفر – تحلیل – سیاحت